Özünüqiymətləndirmə

1.Mən istəyirəm ki,dostlarım məni ruhlandırsınlar

2.Həmişə içlərimdə öz məsluliyyətimi hiss edirəm.
3.Mən öz gələcəyim üçün narahatam.
4.Çoxlarının məni görməyə gözü yoxdur.
5.Mən başqalarına nisbətən daha az təşəbbüskaram.
6.Mən öz psixi vəziyyətim üçün narahatam.
7.Mən axmaq vəziyyətdə qalmaqdan qorxuram.
8.Başqalarının xarici görkəmi mənimkindən yaxşıdır.
9.Mən tanış olmadığım adamların yanında,qarşısında nitq söyləməyə qorxuram.
10.Mən tez-tez səhvlər edirəm.
11.Təəssüf ki,mən adamlarla necə lazımdırsa elə danışa bilmirəm.
12.Təəssüf ki,mənim özümə inamim azdır.
13.Mən istəyirəm ki.mənim işim başqaları tez-tez rəğbətləndirsinlər.
14.Mən çox təvazökaram.
15.Mənim həyatım faydasızdır.
16.Çoxları mənim haqqımda səhv düşünürlər.
17.Mən fikirlərimi heç kəslə bölüşdürə bilmirəm.
18.Adamlar məndən çox şey gözləmirlər.
19.Adamlar mənim nailiyyətlərimlə çox da maraqlanmırlar.
20.Mən azacıq utancağam.
21.Mən hiss edirəm ki,çxları məni başa düşmürlər.
22.Mən özümü təhlükəsiz hiss etmirəm.
23.Mən tez-tez lazım olmadan həyəcanlanıram.
24.Mən,hamı artıq stol arxasında əyləşmiş otağa daxil olanda özümü pis hiss edirəm.
25.Mən özümü sərbəst,azad hiss etmirəm.
26.Mənim arxamca söz danışılarkən,mən hiss edirəm.
27.Mən əminəm ki,adamlar,hər şeyi məndən daha asan,yüngül qəbul edirlər.
28.Mənə elə gəlir ki,məni nə isə pis bir hadisə gözləyir.
29.Adamların mənə münasibəti,məni fikrən həmişə narahat edir.
30.Təəssüf ki,mən lazımı kimi ünsiyyətli deyiləm.
31.Mən,yalnız haqlı olduğunu biləndə mübahisələrə girişirəm.
32.Mən cəmiyyətin məndən nə gözləməsi haqda fikirləşirəm

Balların hesablanması
Çox tez-tez -4 bal
Tez-tez -3bal
Arada -2bal
Nadir hallarda -1bal
Heç vaxt -0 bal

0-25bal:Özünü yüksək qiymətləndirmədən xəbər verir.Hansı ki,bu vaxt insan,başqalarında tutulan iradlara düzgün yanaşır,amma öz işinə və hərəkətlərinə nadir hallarda şübhə ilə yanaşır.Bu halda insan öz "qeyri-kamillik kompleksinin"yükünü daşımır.
26-46bal:Bu özünüqiymətləndirmənin orta vəziyyətidir.Bu vaxt insan öz "qeyri-kamil kompleksi"üçün əziyyət çəkmir,tədricən başqalarının fikirləri ilə razılaşır.
46-128bal:Özünüqiymətləndirmənin aşağı səviyyəsidir.Belə ki,bu halda insan tənqidi qeydləri çox ağrılı qəbul edib çətin keçirir.Başqalarının fikirləri ilə razılaşmağa çalışır.Həmişə öz "qeyri-kamil kompleksindən"əziyyət çəkir.

Yeniyetməlik dovrü

Yeniyetməlik dövründəki gənclərdə təhsilində alınacaq tədbirlər:
1. Yetkinlik çağında olan uşaq yada gənc, öz şəxsiyyət xüsusiyyətlərinə qarşı çox həssasdır. Bu səbəblə , bunlara qarşı incidici tənqid , lağ , qorxutma , başqaları yanında kiçik salma, əleyhinə müqayisə və təhqir kimi davranışlarda tapılmaq heç bir zaman doğru deyil.
2. Yetkinlik çağındakı kəslər üçün, çox qayda yerinə , az qayda ortaya qoyulmalı və edilən yanılmaları da çox büyütməməlidir . Ən kiçik bir mənfi davranışı sanki böyük bir cinayət işləmiş kimi qarşılamaqdan çəkinməlidir .
3. Tərbiyəçilər gənc ilə olan əlaqələrində , nə həddindən artıq bir səmimilik , nə də həddindən artıq bir rəsmiyyət etməlidir. Bu dövrdəki adamın, yalnız anlayışa ehtiyacı vardır .
4. Dərsdən xarici fəaliyyətlərə əhəmiyyət verməlidir. Dərsdən xarici tədbirlər, uşağın boş zamanını ən faydalı bir şəkildə doldurmasına və ruhi sağlamlığının da düzəlməsinə imkan verəcəkdir.
5. Bu dövrdəki gənclər, öz hüquqlarına qarşı çox həssasdırlar . Bunun üçün, dərslərdə verilən qeydlərdə və yarışlarda haqq-ədalət qanunundan ayrılmamalıdır
6. Bu yaşdakı gənclər" öz, qürur" duyğularına qarşı çox həssasdırlar . Bunun üçün , onları boş yerə günahlandırmaqdan diqqətli olunmalıdır.
7. Bu dövrdə xüsusilə ,"Özünüqiymətləndirmə duyğusu" zəif olan uşaqların müəyyən sahələrdə müvəffəqiyyət göstərmələrini təmin etmək üzrə, onları, maraq duyduqları və müvəffəqiyyətli olduqları sahələrə təşviq etməlidir.
8. Məktəbdəki imtahanlarda , imtahan nəticələrinə gərəyindən çox əhəmiyyət verilməməlidir. Xüsusilə uşaq yada gəncdə imtahan qorxusu inkişaf etdirilməməlidir .
Ana-atanın diqqət yetirməsi lazım olan başlıca nöqtələr :
1. Əvvəlcə uşaqlarını tanımalı, onları maraq və qabiliyyətləri istiqamətində istiqamətləndirməlidir. Ana atalar, öz ehtiras və arzularına görə qiymətləndirmə etməməlidirlər .
2. Uşaqlarındakı güvən duyğusunu gücləndirmək üzrə mühit hazırlamalı, qabiliyyət və tutumunu aşmamalıdır.
3. Ən əhəmiyyətli qidanın sevgi və mehribanlıq olduğunu unutmamalı, ancaq həddindən artığa qaçmamalıdırlar .
4. Yaşayaraq öyrənməyə ağırlıq verilməlidir.
5. Ana və atalar inkişafın normal üzlərini , çətin dövrlərini bilməli, davranışlarını ona görə tənzimləməlidir.
6. Hər uşağın özünə xas xüsusiyyətlərlə bəzənmiş , ayrı bir fərd olduğunu düşünərək , digər uşaqlarla və bacı və qardaşlarıyla müqayisə etməməlidirlər.
7. Ailə və cəmiyyət etibarlı olan bəzi qaydalara uyğun gəlmə zəruriliyi uşağa xatırlatmalı , uyğun gəlmədiyi təqdirdə davranışları müəyyən üsullarla cəzalandırılmalıdır. Şəxsiyyətinə deyil davranışına istiqamətli olmalıdır. 8. Ana və atalar xüsusilə intizam mövzusunda görüş birliyində olmağa, uşağın yanında dalaşmamaya çalışmalıdırlar.
10. Uşağınıza həmişə uşaq kimi davransanız o da həmişə uşaq kimi qalar. Böyümənin və inkişafın həzzini ailəvi paylaşmağa çalışın.

Uşağınızı tanıyın...

Uşağınızı Tanıyın və onu maraq və qabiliyyətinə görə istiqamətləndirin
Uşağınızı tanıyın və onu maraq və qabiliyyətlərinə görə istiqamətləndirin
Əgər ata və analar uşaqlarını lazımı qədər tanımırlarsa, onu öyrədə biləcək bilik və təcrübələrə malik deyillərsə Uşaq təlimində nə qədər bacarıqlı ola bilərlər?!
Uşaqlarınızın nələrlə maraqlandığını, gözləntilərinin nələr olduğunu, nələrdən xoşlandığını, nələri sevdiyini və sevmədiyini, nələri zövqlə etdiyini ya da nələrdən xoşlanmadığını təyin etməlisiniz. Bu səy onu daha yaxşı tanımağınıza kömək edəcək, onunla münasibətlərinizi yaxşılaşdıracaq.
Ayrıca olaraq uşağnızın ümumi və xüsusi bacarıqlarının olub olmadığını, hansı sahələrdə qabiliyyətləri olduğunu bilmək məvburiyyətinizdəsiniz.
Bir insanın bütün sahələrdə mükəmməl olmasını düşünmək və uşaqlarınızın da belə olmasını istəməyiniz yanlışdır. Aparılan araşdırmalar bunun mümkünsüzlüyünü sübut edir. Hər kəs eyni şeyi eyni dərəcədə öyrənməməkdə və bacarmamaqdadır. Eyni zamanda uçağınız keçdiyi hər bir dərsin öyrənilməsində eyni bir qabiliyyətə malik ola bilməz. Hər bir dərsdən eyni başarını gözləmək, uşağı qabiliyyətinin olmadığı bir sahədə zorlamaq və onu boş-boşuna stress içinə atmaq deməkdir. Bu vəziyyətdəki bir uşağın xoşbəxt və dinc olması mümkün deyildir. Qabiliyyətləri kifayət qədər, işlənən hər insan xoşbəxt olur. Xoşbəxt olan hər insan da uğurlu bir yol tutur. Lakin uğurlu olan hər insan xoşbəxt deyildir. Uşaqlarınızın hər şeydən daha vacib olmalıdır. Uşaqlarınızın hər biri fərqli xüsusiyyətlərə malik olduqlarından biz də məhz bu xüsusiyyətlərin məhz fərqli özəlliklərini görməyə çalışmalıyıq.

Tərbiyədə sözlərin rolu

Övlad Tərbiyəsində Sözlərin rolu...

Bir uşağın dünyaya gəldiyi andan etibarən daxili aləmi ilə əlaqə qurması sözlərin üzərinə düşür.Araşdırmalara görə ana bətnində olarkən uşaq danışılanları eşitdiyini və onu üçün vacib olub –olmadığını duya bilir.Hələki cismani olmayaraq kimsəni görməyən uşaq ana bətnində eşitdiyi səs nəticəsində anasını digər insanlardan fərqləndirə bilir.Bu baxımdan əgər uşağla ana arasında bətndaxili inkişaf zamanı düzgün ünsiyyət olmazsa və yaxud ana bu ünsiyyətdən qaçarsa həmin halda dünyaya gələcək övladda sevgi,mehribanlıq əvəzinə daha çox nifrət ,qəzəb və aqressiya əmələ gələcəkdir.Hər şeyin inkişaf və yetkinlik tərəfindən aparıldığını nəzərə alsaq öz dünyalarında onlarında seçim etmə haqqı vardır.Artıq Övlad dünyaya gəldikdən sonra onu atma,o zərərlidir,ona toxunmaq olmaz və.s. kimi sozlər çox deyilmiş olduğu halda artıq o sözlər əhəmiyyətini itirir.Əgər bir ana uşağın hər davranışında aman ,diqqət et,olmaz sözlərini işlədirsə bu uşaqda o sözlərə qarşı diqqətsizlik yaranır.Bir uşaq balkonun dəmirlərinə doğru hərəkət edirsə əlbəttə ana onun yanına həmən getməli və yaxud başa salmalıdır.Əgər uşaq çox yaxşı formada gəzirsə bu zaman ana daha çox diqqət et,özünə bax və.s.sözlərini işlədirsə bu vaxtda uşağın diqqəti anada olacaqdır.Bir Uşağın yaşı nə olursa olsun daxili tələbatları ətrafdakılardan yalnız Sevgi almaqdır.O zamanda Uşaqlarınıza səhvlərini deyərkən onu çox istədiyinizi sevginizi də deyin.Övladınızla hər zaman ortaq məxrəcə gəlmə istəyinizi bildirin.Unutmayın,hər zaman etdiyiniz hərəkətlərlə sözləriniz arasında əməl birliyiniz olsun .

Aile psixologiyasi→ Aildə azadliq

Günümüz mədəniyyət anlayışının çatdığı nöqtədə fərdlərin əsas hüquq və azadlıqları vardır.Bunlardan bəziləri,məsələn yaşama haqqı,fərdin özünün belə yox deyə bilməyəcəyi hüquqlardandır.Bu hüquq və azadlıqların zarafatı,cəmiyyətdə ən kiçik vahid olaraq qəbul edilən fərdin,insanlıq şərəfini qorumasıdır.
Bu nöqtədən hərəkətlə,fərdin başqa bir cəmiyyət vahidi olan ailə içində,bənzər şəkildə bir sıra azadlıqlara sahib olmasının lazımlığını söyləyə bilərik ki,ailə içində də fərdlər insanlıq şərəfini daşısınlar və insanlığın mənasını alçaltmasınlar.Bir ailədə qorunması lazım olan beş başlıca azadlığa gəldikdə bunları bu şəkildə sıralaya bilərik:

1.İndi və burada olanı eşitmə və görmə azadlığı
2.Öz düşündüyünü olduğu kimi ifadə edə bilmə azadlığı
3.Öz duyğularını olduğu kimi ifadə edə bilmə azadlığı
4.Öz arzularına görə bir şeyi istəmə ya da rəddetmə azadlığı
5.Olmaq istədiyi yöndə inkişaf edərək özü özünü təsdiqləmə azadlığı

Ailədə stress faktorları
Psixososial stress faktorları,uşaqlar da daxil olmaqla yaşayan hər canlıya təsir edir.Onsuzda stress faktorunun bir insana təsir etməməsi vəziyyətində söz mövzusu insanın,normal bir psixoloji yaradıcılığının olduğundan bəhs etmək çətin olar.Bu faktor hər fərddə az və ya çox dəyişik formalarda müşahidə olunur.Uşağın yetişməsində və həyata addım atmasında birinci,ən önəmli və yox deyilməyəcək pillə olan ailə ortamı da uşaqların psixososial inkişafına birbaşa təsir edər.Ailəyə təsir edən hər cür hadisənin uşaqda böyük və ya kiçik bir təsirini görmək mümkündür.Ailə mühitini,yaşayan bir orqanizm olaraq qəbul edə bilərik.Necə ki,insanın bir orqanı xəstə olduğunda bütün vücudu təsirlənər və funksiyasını itirərsə,eyni şəkildə üzvlərindən birindəki fiziki və ruhi problem ya da ona təsir edən stress faktoru da ailənin və ailə üzvlərinin işləməsinə,psixologiyasına və quruluşuna təsir edəcək.Bu təsirlənmənin sonunda ailə ilə birlikdə ailə içindəki hər fərddə yaxın və ya uzaq gələcəkdə bəzi təsirlənmə əlamətlərinin görülməsi qaçılmazdı.
Bunu qeyd etmək lazımdır ki,ailəni yaradan əsas ünsürlər olan ana və atanın uşaqlıq vaxtlarındakı vəziyyətləri,həyatları boyunca qarşılaşdıqları hadisələr,bu anki insanlıq strukturları,təhsil vəziyyətləri,ətrafın şərtlərindən təsirlənmələri,ictimai statusları kimi bir çox mövzu ailənin bugününə və gələcəyinə hər mövzuda təsir edəcəkdir.Yəni bir ana yada atanın balaca ikən başına gələn bir hadisə və ya öz ana-atasından davamlı olaraq gördüyü davranış tərzi,onun stress faktoruna verəcəyi reaksiyaya təsir edəcəyi kimi eyni zamanda uşağına tətbiq etdiyi təhsilə və ya göstərdiyi reaksiyalara da təsir edər.Bununla birlikdə bir ailənin bu anki vəziyyətini və stress faktoruna verdiyi cavabı tam olaraq dəyərləndirmək üçün onun keçmişindəki faktorları nəzərə almaq yerinə düşər.Sadə bir misal göstərək:Uşaq ikən qarşılaşdığı bir ölüm hadisəsində ana-atasının göstərdiyi reasksiya insanın bu an eyni hadisə qarşısındakı göstərəcəyi reaksiyanı böyük nisbətdə təyin edər.O insanın göstərəcəyi reaksiya da öz uşaqlarına təsir edəcəkdir.Bu misalları sonsuza qədər artıra bilərik.Ata-anaların həyatları boyunca qarşılaşdıqları hər hadisə,onların bu andakı vəziyyətə gəlmələrinə və şəxsiyyətlərinin formalaşmasına müsbət və ya mənfi təsir edər.Yenə bu anda uşaq olan hər fərdin ailə içində yaşadığı hər hadisə,özünə yaxşı yə ya pis yöndə təsir edəcək və yetgin bir fərd olduğu zaman da onun şəxsiyyətinə təsir edəcəkdir.
Nəticə olaraq stress faktorlarının,stresə ana-atanın verdiyi cavabın,stress faktorunun vaxtının,dəstək faktorlarının və stress nəticəsində ailənin aldığı mövqenin uşağın inkişafında qəti bir təsiri vardır.Bu uşaq,istərsə hələ ana bətnində olsun və ya 6 aylıq körpə olsun;heç fərqlənməz.
Stress faktorlarının qısa və uzun vədədə özünə bir çox təsiri olacaqdır.
Ana-ataya düşən vəzifə bu təsirin mənfilərini ən aza endirmək,hətta bu stress mühitində belə uşaq adına qazanmalar təmin etməkdir.
Indi də danışdığımız stress faktorlarını sıralayaq.Təbii ki,bu faktorların hər hansı bir ailə üzvünə və ya bütün ailəyə təsirini də gözdən qaçırmayaq:
-bir yaxının,ya da dostun ölümü
-köçmək
-ayrılıq
-boşanma
-köç
-iqtisadi çətinliklər
-fiziki xəstəliklər
-təbii fəlakətlər
-sosial-mədəni problemlər
-cinsi və ya fiziki istismar
-valideynlərin maddədən asılılığı
-uşağa lazımı qayğının və sevginin verilməməsi
-uşağın sağlığının qorunmaması
-uşaqda kı, zəka problemlərinə paralel olmayan həddindən artıq gözlənilən ailə istəkləri
-işsizlik
-yeni bir iş
-valideynlərin iş yerində dahada yüksəlməsi
-yeni bir körpənin olması
-cəmiyyətə təsir edən stress faktorları
-günaha batma və ya məhkum olma
-ikinci evlilik
-ana-atanın uşağı hədsiz qoruması
-uşağı hədsiz yoxlamaq
-oxuyub-yazan olmaması
-məktəbdəki şiddət
-məktəb problemləri
-təhsil sistemi ilə bağlı problemlər sayıla bilər.

Ailəyə təsir edən stress faktorları nəticəsində ana-atanın təsirlənməsi və bəzi psixoloji problemlərin formalaşması adidir.Əslində hər bir stress faktoruna qarşı fərqli bəzi əlamətlərin formalaşmasına baxmayaraq,ümumi olaraq ana-atada formalaşa biləcək əlamətləri də bu şəkildə sıralaya bilərik:
-ana-atada depressiya
-həyata qarşı istəksizlik
-şəxsiyyət baxımından aşağı enməsi
-iş motivasiyasının aşağı enməsi
-ailə qayğısının azalması
-yuxu və iştah dəyişiklikləri
-konsentrasiyanın enməsi
-tez hirslənmə
-dözümsüzlük
-uşaqların sevgi və duyğusal ehtiyacının ödənilməməsi
-yalnızlıq
-sosial mühitindəki uyğunsuzluqlar
-halsızlıq
-yorğunluq
-maddə asılılığına əyilmək
-ailəyə ayrılan vaxtın azalması

Ana-atada kı bu dəyişikliklərin şübhəsiz ailə quruluşuna,o ailədə yaşayan fərdlərə və əlbətdə ki uşaqlara çox önəmli təsiri olacaqdır.Uşaqlarda görülən əlamətləri də bu formada sıralaya bilərik:
-dərslərdən geri qalmaq
-dostluq münasibətlərinin pozulması
-sosial fəaliyyətlərə qarşı marağın olmaması
-özünə güvənin azalması
-dözümsüzlük
-tez əsəbləşmə
-çox tez yatmaq və ya yuxusuzluq
-iştahda artma və ya azalma
-hadisələri mənfi dəyərləndirmək
-təkliyə əyilmək
-qarşı gəlmək
-risqli davranışlar
-maddə asılılığına əyilmək
-hər şeydən sıxılmaq
-sevdiklərinin başına bir şey gələcək deyə qorxmaq
-içinə qapanma və səssiz qalmağı seçmək
-məktəbə getmək istəməmək
-danışmaq istəməmək
-səsə və hadisələrə qarşı hədsiz xəbərdarlıq
-hirsi çıxarmaq
-hədsiz hərəkətlilik

Uşaqlarda formalaşa biləcək psixiatrik vəziyyətləri isə bu şəkildə sıralaya bilərik:
-çöküntü
-travmadan sonra stress pozğunluğu
-altını islatmaq və kirlətmək
-kəkələmə
-danışmanın pozulması
-davranış dəyişiklikləri
-qayğının pozulması
-yuxu pozuntuları

Uşaqların ruhi sağlamlığını qorumaq üçün edilməsi lazım olanlar:
1.Uşaqlari mümkün olduqca stress faktorundan qorumağa
çalışmaq.

2.Ana və ata, bu vəziyyətdən təsirləndikdə vaxt itirmədən psixiatra
müraciət etmək.

3.Uşağa qarşı sevgi və dəstəyi artırmaq

4.Məktəb və müəllim ilə əlaqə yaradaraq uşağa qarşı qayğı və
dəstəyi artırmaq

5.Bu vaxt baş verə biləcək maddədən asılılıq kimi riskli daranışlara
qarşı uşağın davranışlarını izləmək.

6.Ana-ata,mümkün olduqca uşaqla yaxınlıq quraraq uşağın özünü
və duyğularını ifadə etməsinə zəmin yaratmaq.

7.Uşaqda bəzi davranış dəyiıiklikləri və yuxarıda sayılan əlamətlər
görülürsə vaxt keçirmədən lazımlı psixoloji dəstək almaq.

8.Uşaq sosial fəaliyyətlər yönündən mümkün
olduqcadəstəklənməlidi.

9.İstirahət etməyə və stress mühitinin təsirini azaldan fəaliyyətlərə
bütün ailənin qatılması təmin edilməlidir.

10.Uşaq motivasiyasını və əhval-ruhiyyəsini artıracaq insanlarla
tez-tez görüşməlidir.

11.Uzun müddətdə stresin təsirləri baxımından ayı olmaq.

12.Uşağa göstərilən xoş niyyətin sərhədlərini bu müddətdə artırmaq.

13.Uşağın hadisələr qarşısındakı duyğulu ifadələrinə dəyər vermək
və uşaq bəzi mövzularda doğruların çərçivəsində rahat
olmalıdır.

14.Həm ana həm də ata uşağa ayırdıqları vaxtı və verdikləri
dəstəyi artırmalıdır.

15.Öncədən təhmin edilə bilən stress faktorları üçün bəzi tədbirləri
alaraq uşaq mənfi hadisələrə ən başdan hazırlanmalıdır.

Psixoloji testler → temperament testi

Təlimat: Sizə bir neçə sual təqdim olunur. hər bir suala hə və ya yox kimi cavablar verin. Vaxtınızı sualların müzakirəsinə sərf etməyin. Burada yaxşı və ya pis javab ola bilməz. Belə ki bu əqli qabiliyyətin sınaqdan keçirilməsi demək deyildir.
Suallar.
1. Sizin yeni təssüratlara meyliniz varmı və siz fikrinizi yayındırmaq üçün güjlü təsirlərə ehtiyaj duyursunuzmu?
2. Siz sizi başa düşə bilən, sizə həyan dura bilən dostlara ehtiyaj duyursunuzmu?
3. Siz özünüzü qayğısız insan hesab edirsinizmi?
4. Sizin niyyətinizdən və məqsədinizdən imtina etməniz çətin başa gəlirmi?
5. Siz bir iş görməzdən əvvəl onu götür  qoy edirsinizmi və hərəkət etməzdən əvvəl gözləməyi xoşlayırsınızmı?
6. Siz vədinizə əməl edirsinizmi və bunu səmərəsiz hallarda da etməyə hazırsınızmı?
7. Sizin əhval  ruhinizin pozulan və düzələn vaxtları çox tez hallardamı olur?
8. Siz daha sürətlə hərəkeət edir və danışırsınızmı?
9. Siz özünüzü bədbəxt hiss etmisinizmi və bu boşh bir səbəbdən baş veribmi?
10. Siz mübahisə edərkən istənilən variantloara əl atmağa qadirsinizmi?
11. Siz əks jins ilə tanış olmaq istikdə utanırsınızmı?
12. Siz əsəbləşən zaman özünüzdən temi çıxırsınız?
13. Siz vəziyyətin təsiri altında düşünülmədən hərəkət edirsinizmi?
14. Siz bəzən etdiyinizə və ya dediyinizə peqman olursunuzmu?
15. Siz insalra ilə görüşən zaman kitab oxumağa üstünlük verirsinizmi?
16. Sizin xətririnizə dəymək belə asandır?
17. Siz məjlisdə olmağı xoşlayırsınızmı?
18. Sizin başqaları ilə bölmək istəmədiyiniz sirrləriniz olurmu?
19. Siz bəzən ereci ilə dolu olduğunuz hallarda yorğunluq hiss edirsinizmi?
20. Siz tanışlıq dairənizi yaxın dostların jüzhi sayı ilə məhdudlaşdırmağa çalışırsınızmı?
21. Siz çoxmu xəyala djalırsınız?
22. Sizi danladjıqda buna eyni tərzdə javab verirsinizmi?
23. Siz vərdişinizi yaxşı hesab edirsinizmi?
24. Sizin təqsirli olmanız kimi hisslər te- - tezmi meydana çıxır?
25. Siz hissələrinizə sərbəstlik verərək şən məjlisdə deyib  gülməyə, əylənməyə qadirsinizmi?
26. Sizin həddən artıq əsəbi olmanız barədə nə demək olar?
27. Siz janlı və şən insanları xoşlayırsınızmı?
28. Siz işi başa çatdırdıqdan sonra ona xəyalən qayıdaraq onu daha yaxşı ijra etməyə qadir olduğunuzu, lakin bunu etmədiyinizi düşünürsünüzmü?
29. Böyük məjlisdə olduğunuz zaman özünüzü narahat hiss edirsinizmi?
30. Sizin şayəyi dinlədiyiniz vaxtlar olurmu?
31. Siz çox fikirləşjiyiniz üçün yuxunuzu itirdiyiniz vaxtlar olurmu?
32. Siz nə isə bilmək istədikdə bunu kitabda tapmağa və ya insanları sorğu  sual etməyə üstünlük verirsinizmi?
33. Sizin ürəyiniz güjlü döyünürmü?
34. Sizdən diqqət tələb edə niş sizin xoşunuza gəlirmi?
35. Sizdə titrəmə halları olurmu?
36. Siz əksər hallarda həhiqəti söyləyirsinizmi?
37. İnsanları bir � birinə zarafat ilə yanaşdığı məjlis sizə xoş təsir bağışlayırmı?
38. Siz həddən artıq qıjıqlısınızmı?
39. Sizdən sürətli fəaliyyət tələb edə niş sizin xoşunuza gəlirmi?
40. Müxətlfi dəhşətlər haqqında fkirlərin sizə rahatlıq vermədiyi doğrudurmu?
41. Sizin ləng olmanızı nə dərəjədə düzgündür?
42. Siz işə və ya görüşə tez  tezmi gecikirsiniz?
43. Sizi vahimə temi basır?
44. Siz çox danışmağı xoşladığınız üçün yeni həmsöhbəti diqqətinizdən yayındırırsınızmı?
45. Sizi ağrılar narahat edirmi?
46. Dostlarınızı uzun müddət görməmək sizin əhval  ruhiyyənizi pozmağa qadirdirmi?
47. Siz əsəbi insansınızmı?
48. Sizin tanışlarınız arasında sizin xoşunuza gəlməyən insanlar varmı?
49. Siz özünüzə əminsinizmi?
50. Sizin işinizin və nöqsanlarınızın tənqidi sizə pis təsir göstərirmi?
51. Kütlənin iştirak etdiyi tədbirdən həzz almaqda çətinlik çəkirsinizmi?
52. Sizin digərlərindən fərqləndirən hiss sizi narahat edirmi?
53. Siz darıxdırıjı məjlisdə şənlik yaratmağa qadirsinizmi?
54. Sizin öhdəsindən gələ bilmədiyniz və anlayışınız olmadığınız hallardan bəhs etdiyiniz hallar olurmu?
55. Sizi sağlamlığınız narahat edirmi?
56. Siz başqalarına sataşmağı xoşlayırsınızmı?
57. Siz yuxusuzluqdan əziyyət çəkirsinizmi?
Nətijələrin işlənməsi.
Ekstraversiya  1,3,8,10,13,17,22,25,27,39,44,46,49,53,56 sualların javabları bəli, 5,15,20,29,32,37,41,51 sualların javabları isə yox olduqda və
Balların ümumi məbləği 0  10 bərabər olduqda o zman siz intorvertsiz, yəni qapalı insansız.
Əgər 15  24 olduqda o zaman siz ekstravertsiz, yəni ünsiyyətjil olub xariji aləm ilə ünsiyyət qurmağı bajarırsınız.
Əgər 11  14 olursa o zaman siz ambiverstiz, yəni sizə lazım olan anda ünsiyyət qurursunuz.
Nevrotizm  2,4,7,9,11,14,16,19,21,23,26,28,31,33,35,38,40,43,45,47,50,52,55,57 suallarının javabları bəli olduqda
Əgər hə javabının sayı 0  10 təşkil edirsə o zaman siz emosianal baxımdan sabit.
Əgər hə javabının sayı 11 - 16 təşkil edirsə o zaman siz emosianal baxımdan həssas.
Əgər hə javabının sayı 17 - 22 təşkil edirsə o zaman sizin sinir sisteminiz pozğundur.
Əgər hə javabının sayı 23 - 23 təşkil edirsə o zaman sizdə patalogiya səpkili nevrotizm müşahidə olunur ki, bu da nevroza səbəb ola bilər.
Yalan  bu zaman 6,24,36 sulların javabı hə, 12,18,30,42,48,54 suallarının javabları isə yox olur.
Əgər toplanan balların sayı 0  olursa o zaman insanın danışdığı yalanın norması normal olub javablara inanmaq olar.
Əgər toplanan balların sayı 4 -5 olursa o zaman javablar şübhə doğurur.
Əgər toplanan balların sayı 6  9 olursa o zaman javablar düzgün deyil.
Əgər javablara etibar etməyə dəyərsə o zaman səh 179 qrafik qurulur.
Nevrotizm, melanxolik, xolerik, introvert, ekstravert, fleqmatik, sanqvinik, emosional sabitlik.
Sanqvinik  ekstravert; sabit şəxsiyyətdir, ünsiyyətjil olub xariji aləmə doğru yönəlmişdir, hərdən çox danışır, qayğısızdır, şəndir, liderdiliyi xoşlayır, çoxlu dostları var, həyatsevərdir.
Xolerik - ekstravert; qeyri sabit şəxsiyyətdir, küsəyəndir, qıjıqlıdır, özünü ələ ala bilmir, aqressivdir, impulsivdir, optimistdir, fəaldır, laki niş qabiliyyəti və əhval  ruhiyyəsi qeyri  sabitdir, dəyişəndir. Stres halında isteriko  psixopatik reaksiyalara meyllidir.
Fleqmatik - introvert; sabit şəxsiyyətdir, ləngdir, sakitdir, passivdir, ehtiyatlıdır, fkirlidir, sülhsevərdir, münasibətlərdə dözümlüdür, sağlamlığını və əhval  ruhiyyəsini pozmadan uzunmüddətli əzablara dözməyə qadirdir.
Melanxolik - introvert; qeyri  sabit şəxsiyyətdir, həyajanlıdır, pessimistdir, xariji görkəmjə özünü idarə etməyə qadirdir, ldakin daxilən həssas və emosionaldır, intelektualdır, düşünməyə qadirdir. Stres halında daxilən həyajanlanır, sarsıntı keçirir, fəaliyyətinin nətijələri daha da pisləşir.

Psixoloji testler→ Rəng testi

1. Aşağıdakı rənglərdən ən favorit rənginizi seçin

SARI

MAVİ

QIRMIZI


2. Aşağıdakı rənglərdən ən favorit rənginizi seçin

YAŞIL

BƏNÖVŞƏYİ

TURUNCU

*****************************************

Sarı və Yaşıl: Baxıcılar

Həqiqi baxış bucağınız özünüz və ətrafınızdakılar üçün etibarlı və rahat bir mühit yaradır. Qarşınızdakını dinləyir və nə söyləmək istədiyini anlayırsınız. İnsanların sözlərini olduğu kimi qəbul etmək yerinə suallar soruşaraq həqiqətən neyə ehtiyacları olduğunu tapmağa çalışır və bu vaxt onların özlərini daha yaxşı tanımalarına köməkçi olursunuz.

İnsanlara baxmaq və kömək etmək sizin təbii bir qabiliyyətiniz. Lakin həddindən artığa qaçdığınız zamanlarda çox təəssüf ki kimsəyə köməkçi olmursunuz. Bəzən başqalarının öz ehtiyaclarını kəşf etmə bacarığına hörmət göstərməniz lazımdır. Davamlı insanları qurtardığınız və kömək etdiyiniz zaman onların öz problemləri və məsuliyyətləri ilə üzləşmələrinə mane olarsınız. Bu səbəbdən geri addım atın və insanların sizin dəstəyiniz olmadan öz ayaqları üzərində dayanmalarına icazə verin. Əgər müvəffəqiyyətsiz olsalar bunu normal olduğunu xatırlayın çünki ancaq o zaman özləri üçün nəyin doğru olduğunu axtarışa ehtiyac duy/eşidə bilər və öz həllərini tapa bilərlər.

Həyatda davamlı başqalarının dünyagörüşlərini anlamağa çalışdığınız üçün özünüzü laqeydlik edir olmanız yüksək bir ehtimaldır. Ətrafınızdakı insanları unutmağa və öz ehtiyaclarınıza konsentrə olmağa çalışın. Bu şəkildə başqalarının da sizə köməkçi olması üçün imkan yaratmış və öz xoşbəxtliyinizi ikinci plana atmamış olarsınız.

Əgər sarını yaşıldan daha çox sevirsinizsə, əlaqələrinizdən çox fərdi inkişafınıza və karierinizə daha həqiqi yaxınlaşırsınız deməkdir.

Əgər yaşılı sarıdan daha çox sevirsinizsə, əlaqələrinizə daha gerçekçekçi yaxınlaşırsınız və hədəflərinizə daha az sıxlaşırsınız deməkdir.


--------------------------------------------------------------------------------

Sarı və Bənövşəyi: Vasitəsilər

Siz həyatdakı məqsədinizi tapmaq üçün bir səfərə çıxmış kimisiniz. Əvvəl hadisələri yaşayır sonra geri çəkilib analiz etməyə başlayırsınız. Bu sizin yetkinləşmənizə kömək edir. Hər anın qiymətli olduğuna inanır və kef al/götürməyə çalışırsınız.

Mənəvi dəyərlərə verdiyiniz əhəmiyyət başqalarının öz içindəki mənəviyyatı axtarışlarına gətirib çıxarır. Maraqlı, araşdırmaçı təbiətiniz hisslərinizin güclənməsini təmin edir. İnsanların özlərinin fərqində olmasına kömək edirsiniz. Onları dinləyərək, ağılçı müşahidələr/müşahidə edər edərək və duyğularınızı ifadə edərək insanları təsir edirsiniz. Dahası özlərində müsbət dəyişmələr etmə istəyi oyandırırsınız.

Siz möcüzə bir ünsiyyətçisiniz. İnsanları tərəf tutmadan dinləmə və deyilənləri olduğu kimi anlaya bilmə qabiliyyətiniz var. Danışma əsnasında hadisələrin içini görə bilir və həqiqətən nə edilməsi lazım olduğunu dərhal qavraya bilirsiniz. Qabiliyyətlərinizi ən yaxşı danışarkən ortaya çıxara bilirsiniz. Ünsiyyət qurarkən siz fərdi və professional olaraq möcüzələr yaradırsınız.

Lakin çox təəssüf ki dəyişməyə duy/eşitdiyiniz böyük ehtiyac səbəbiylə gerçəklər və istəkləriniz arasında qəti bir xətt qoya bilmirsiniz. Təbii qabiliyyətlərinizi istifadə edərək nəyin gerçək nəyin potensial bir ehtimal olduğunu ayırt etməyə çalışın. Doğru adım/addımı atacağınıza güvənin. Siz müsbət dəyişmələri necə edə biləcəyini çox yaxşı bilən biriniz.

Əgər sarını bənövşəyidən daha çox sevirsinizsə, bir vəziyyətin potensial nəticələrindən çox həqiqi tərəflərini görməyi seçirsiniz deməkdir.

Əgər bənövşəyis(n)i sarıdan daha çox sevirsinizsə, ola biləcək imkanları düşünür və həyatınızdakı gerçəkləri ikinci plana atırsınız deməkdir.


--------------------------------------------------------------------------------

Sarı və Portağal rəngi: Texniki düşünənlər

Sizin təməl düşüncələriniz ümumiyyətlə işləri necə nəticələndirəcəyinizi planlamaq üzərinə sıxlaşmış. Sistematik bir yanaşma inkişaf etdirərək işləri, əlaqələrinizi və hətta həyatı anlamağa çalışırsınız. Siz özünüzü ətrafınızda ki qaynaqları artıran bir insan olaraq görürsünüz.

Ətrafınızdakı qabiliyyətləri və qaynaqları araşdırır, yoxlama-yanılma yolu ilə dünyanızı tanımaya işlə/çalışırsınız. Kəşfləriniz ilə qabiliyyətli insanları və qaynaqları doğru yerdə istifadə etmə gücünü qazanırsınız.

Əylənmək sizin üçün bir hadisədəki bütün gerçəkləri araşdırmaq və bütün parçaların doğru yerinə oturmasını təmin etmək deməkdir. Siz bir işdə ya da əlaqədəki müvəffəqiyyətli qisimləri böyük bir diqqət və zövqlə araşdırarsınız. Hər müvəffəqiyyətli hissə sizin üçün təkrar qiymətləndirə biləcəyiniz ya da başqa bir sahədə yenidən istifadə edə biləcəyiniz qiymətli bir parçadır. Bir çox adamın çaşmış və heyranlıq dolu baxışları altında siz var olan qaynaqlardan yeni və orijinal anlayışlar, fikirlər, faktlar yaradarsınız.

Texniki yanaşmanız, rahatlıqla əskik edilən işləri dərhal görmənizi təmin edər. Bu başqalarında özlərini müdafiə etmə ehtiyacı doğura bilər və sizi həddindən artıq ciddi olmaqla günahlandıra bilərlər. Ümumiyyətlə bir səhv edildiyində siz bunu fərqinə varan ilk adam olduğunuz üçün insanlar sizdən çəkinməyə başlaya bilər.

Çox hərəkətin olmadığı bir mühitdə xüsusilə diqqətli olun. Yeniliklərin olmadığı bir mühitdə özünüzü dəyişməz bir dövr içində hiss edə bilər və bədbəxtlik yaşaya bilərsiniz. Başqaları sizi mənfi, qətiyyətsiz ya da problem/sualın axtaran biri olaraq görə bilər. Gerçəkdə siz əslində yalnız itkinsiniz və nə istədiyinizi tapmağa çalışırsınız.

Əgər sarını portağal rəngindən daha çox sevirsinizsə, fərdi inkişafınız başqaları ilə olan əlaqələrinizdən daha əhəmiyyətli deməkdir.

Əgər portağal rəngini sarıdan daha çox sevirsinizsə, başqalarının ehtiyaclarını öz ehtiyaclarınızdan daha əvvəl düşünürsünüz deməkdir.


--------------------------------------------------------------------------------

Mavi və Yaşıl: Güvən oyandıranlar

Siz başqalarına kömək etməkdən və dəstək olmaqdan zövq alırsınız. Limitsiz marağınız həqiqətən nə düşündüklərini söyləmələri üçün insanlara mühit yaradır. Siz qarşınızdakı adamın xəyallarını görə bilir və gerçək ehtiyaclarına həssas ola bilirsiniz. Onlara öz qabiliyyətlərinə güvənmələri üçün ehtiyac duyduqları öz etibarı verirsiniz. İnsanların özlərini əhəmiyyətli hiss etmələrini istəyirsiniz və bunu dinləyərək təmin edirsiniz.

Başlanğıcda mühitə uyğunlaşma təmin etməyə ehtiyacınız var. Başqaları sizin onlar kimi olduğunuza inanmalılar. Sonra gerçək xarakteriniz ortaya çıxmağa başlayır. Bu vəziyyətdə insanlar bildiklərini zənn etdikləri bu yeni adama uyğunlaşma təmin etməyə çalışarlar. Bu xüsusiyyətiniz üzündən bəzən ehtiyaclarınıza cavab verməyən vəziyyətləri ya da əlaqələri özünüzə çəkərsiniz.

Siz diqqətlə dinləyən biriniz. Başqa insanların nə hiss etdiyini bilmək istəyərsiniz. Bu qabiliyyət sizin musiqis(n)i və xarici dilləri daha yaxşı duy/eşitmənizi təmin edər. Əgər imkanlarınız varsa bir musiqi aləti çal/oğurlaya bilər ya da öz diliniz daxil başqa dilləri çox aksent olmadan danışa bilərsiniz. Düşüncə və duyğuları açıq olaraq ifadə edə bilərsiniz.

Həddindən artıq ciddi olduğunuzda ya da çox rahat hiss etdiyinizdə fərdi inkişafınızı laqeyd yanaşmağa başlarsınız. Nə istədiyinizdən və nə gözlədiyinizdən əmin olun. Beləcə başqaları sizin ehtiyaclarınızı necə qarşılayacaqlarını bilərlər və həyatınız daha kefli bir hal al/götürər.

Əgər mavini yaşıldan daha çox sevirsinizsə, karieriniz ya da fərdi hədəfləriniz sizin üçün birinci sırada deməkdir. Əlaqələriniz xəyallarınıza uyğunlaşma göstərmək məcburiyyətindədir.

Əgər yaşılı mavidən daha çox sevirsinizsə, başqalarının xəyallarına dəstək olmağa daha çox əhəmiyyət verirsiniz və özünüzü ikinci plana atırsınız deməkdir.


--------------------------------------------------------------------------------
Mavi və Bənövşəyi: Düşünənlər

Siz meydana gəlməs(n)i araşdırarsınız. Bir şeyin niyə/səbəb var olduğunu bilməyə ehtiyac duyarsınız. Tapdığınız nəticələndirər sizin böyük rəsmi görmənizi təmin edər. Neyə ehtiyac olduğunu tapma qabiliyyətiniz sizin hadisələri yaxşılaşdırmanızı təmin edər. Gələcəyə sıxlaşaraq, fikirlər və hadisələr sanki olmuş bitmiş kimi düşünə bilərsiniz. Siz gələcəkdəki dünyada yaşayarsınız. Bu başınızda ki bir şəkildir.

Siz insanların motivasiyasını və səbəb-nəticə əlaqələrini anlaya bildiyiniz zaman perfomansınızın ən üstünü yaşayarsınız. Davamlı hərəkət planı hazırlamaq üçün başınızın içində hadisələri təsnif edirsiniz. Bu planlar olmadan mütəşəkkil olmaq sizin üçün çox çətindir. Zaman zaman gündüz xəyal quraraq keçirən bir insan halına gələ bilərsiniz.

Siz gətirib çıxaran qabaqcılsınız. Yeni fikirləri və strukturları inkişaf etdirməyə qərar verdiyiniz zaman böyük kef al/götürərsiniz. Fikirləri başınızın içində gerçəyə çevirmək ehtirasınızın artmasını təmin edər. İnancınız güclü olduğu zaman, gerçəklərə baxmadan hadisələri boynuna götürə bilərsiniz. Özünüz və başqaları haqqında inkişaf etdirəcəyiniz səhv ön fikirlər sizi mühitin xaricinə sürüyə bilər.

Davamlı yeni bir şeylər etmə ehtiyacınız sizin hazırda etmiş olduqlarınızı təqdir etmənizə maneə ola bilər. Başınızın içində çox çox şəkil olması həyatınızı çətinləşdirə bilər. Digər insanlar və hadisələr sizə yetişemeyebilir. Fərqində olmadan ətrafınızdan və özünüzdən qeyri-mümkünü istəməyə başlaya bilərsiniz.

Əgər mavini bənövşəyidən daha çox sevirsinizsə, öz xəyallarınızı əlaqələrinizdən daha ön planda tutursunuz deməkdir.

Əgər bənövşəyis(n)i mavidən daha çox sevirsinizsə, əlaqələrinizdə necə güclü ola biləcəyinizə daha çox maraq duyursunuz deməkdir.


--------------------------------------------------------------------------------

Mavi və Portağal rəngi: Quruluşçular

Siz həyəcanlı bir həyat gözləyirsiniz. Bunu cüt xarakteriniz ilə bacarırsınız. Bir dəqiqə yeni bir ev tipi etmək istəyən yaradıcı və azad düşünən birisiniz, ikinci dəqiqə də isə tərzinizi dəyişdirib niyə bir insanın belə bir fikri ortaya müdafiə edə biləcəyini sorğulayan ənənəvi bir tənqidçi olarsınız. Siz ictimai bir müəmmasınız.

Marağınız bir çox fərqli seqmentdən kəslər ilə ünsiyyət qurmanızı təmin edər. Siz bu mühitlərdə inkişaf edib səpilərsiniz. Partiyalarda əyləncəli kəslərdən biri sizsiniz. Yoldaşlarınız bir çox fərqli mühitdən gələn və fərqli maraq/əlaqə sahələri olan insanlardan meydana gələr. Bəzən dayanıb özünüzə çaşarsınız; davamlı bu dəlilikləri özünüzə necə çəkdiyinizi düşünərsiniz. Lakin içdən içə bilərsiniz ki həddindən artıq tək düzelik adamın inkişafını dayandırar və siz qətiliklə tək düzə bir mühitdə ol/tapıla bilməzsiniz.

Dünyanın sizə ehtiyacı olduğuna inanmaq istəyərsiniz. Çoxu dəfə idarənizin olmadığı ictimai mövzular üzərində düşünüb bir məna çıxarmağa çalışarsınız. Sonunda isə boşa xərclədiyiniz zamandan yorğun düşmüş və romantik olaraq çökmüş hiss edərsiniz. Anlamanız gərək ki dünya heç bir zaman istədiyiniz kimi mükəmməl bir mühit olmayacaq. Bir insan ancaq bir yerə qədər hadisələri idarə edə bilər. Zaman içində görəcəksiniz ki idarə edə bilmədiyiniz ictimai anlayışlar üzərində enerjinizi xərcləmək yerinə öz ətrafınıza və həyatınıza konsentrə olsanız çox daha təsirli dəyişmələr reallaşdıra bilərsiniz.

Bir iş edərkən məqsədə və hədəfə bütün varlığınızı verə bilmirsinizsə müvəffəqiyyətli olmanız mümkün deyil. Bütün ürəyiniz ilə girişmirsinizsə o işi buraxın və bir sonrakına dolan. Siz yeni bir şeylər etmək, qurmaq, çıxarmaq ehtiyacındasınız, əgər bu imkan əlinizdə yoxsa bədbəxt olmanız qaçınılmazdır.

Əgər mavini portağal rəngindən daha çox sevirsinizsə, bir işi əvvəl necə edəcəyinizi düşünər sonra planınızı nəzərdən keçirib səhvlərini araşdırarsınız.

Əgər portağal rəngini mavidən daha çox sevirsinizsə, anlıq həyəcanlara qapılıb planlarınızı unutmanız çox asandır

****************************************
Qırmızı və Yaşıl: Qaynaq İdarəçiləri

Praktik və insanlara dəyər verən bir quruluşunuz var. Başqalarına həyatlarında daha mənalı və qiymətli mərhələlər qət etmələri üçün köməkçi olarsınız. Heç kim sizi aldada bilməz. Siz dinamik biriniz və hər kəsin nə etdiyini ya da məqsəd qoyduğunu çox yaxşı bilərsiniz. Nəyin əhəmiyyətli olduğunu bilmənizi təmin edən xüsusi bir qabiliyyətiniz vardır. Bir müəllim ya da valideynlər kimi insanların həyatlarını daha yaxşı necə edə biləcəklərini düşünərsiniz.

Siz ən çox əlinizdəki qaynaqların necə istifadə ediləcəyini idarə etdiyinizdə müvəffəqiyyətli olarsınız. Başlanğıcda çox öyrətmək məqsədi ilə başlamanıza baxmayaraq daha sonra həddindən artıq avtoritar ola bilərsiniz. Hətta həddindən artığa qaçıb müdirlik göstərə bilərsiniz. Çox təəssüf ki orta dərəcəniz yox, ya təlimatçısınız ya da avtoritarsınız. Bu vəziyyət ətrafınızdakı insanların başını qarışdıra bilər. İnsanlar müdirlik göstərdiyinizdə belə insanların yaxşılığını düşündüyünüzü hər vaxt farkedemeyebilirler.

Kədərli olduğunuzda, nəşr/təzyiq altında qaldığınızda ya da sərxoş olduğunuzda qırmızı rəngini işarələyən tərəfinizi ortaya çıxararsınız. Yaşılın sakitləşdirən təsiri olmadan həddindən artıq davranışlarınız ilə dostlarınızı olduqca çaşdıra bilərsiniz. Əgər yaşılı qırmızıdan daha çox sevirsinizsə bu xarakter daha belə təəccüblüdür. Əgər ətrafınızdakılar bu müddətlərdən birində sizə fərqli davranmağa qalxsa bunun səbəbi ehtimalla sizi tanıya bilmədikləri üçündür.

Əgər qırmızını yaşıldan daha çox sevirsinizsə, başqalarından əvvəl bir hədəfin bacarılması üçün nələrin edilməsi lazım olduğuna əhəmiyyət verərsiniz. Bu quruluşunuz sizin özünüzə güvənmənizi və dirək olmanızı təmin edər

Əgər yaşılı qırmızıdan daha çox sevirsinizsə, dəstəkləyici yanın ön plana çıxar və əvvəlcə enerjinizi başqalarının ehtiyaclarına istiqamətləndirərsiniz.

******************************************

Qırmızı və Bənövşəyi: Birləşdiricilər

Siz hadisələrin romantik yanları ilə gerçəkləri birləşdirməyi sevərsiniz. Bir hadisə olduğunda əvvəl vəziyyəti analiz edərsiniz, axmaqlıqları bir tərəfə təyin edər və insanları bir araya gətirərək vəziyyətin düzəlməsini təmin etməyə çalışarsınız. Başqaları sizin nizama olan ehtiyacınızı həddindən artıq ciddi olaraq görər. Siz başqalarına fikir verərkən ya da açıq açıq düşüncələrinizi söyləyərkən ən müvəffəqiyyətli olarsınız. Başqalarına dəstək olmaq özünüzü yaxşı hiss etmənizi təmin edər.

Bədən diliniz insanları sizə çəkər. Marağınız hərəkət yaradar. Siz seksual bir insansınız. Yeni faktlar sizi həyəcanlandırar və yenidən canlanmanızı təmin edər. Lakin eyni zamanda yeniliklər etməniz lazım olanları bitirmənizə maneə ola bilər. Təxirə salmayın... həyəcanınız sönmədən əvvəl işlərinizi bitirməyə çalışın.

Hadisələrin və insanların göründükləri kimi olduğunu bilməyə ehtiyacınız vardır. Bu quruluşunuz xüsusilə pis bir ruh halı içində olduğunuzda daha diqqətə çarpanlaşar. Ətrafınızı nəzarət edən bir quruluşa bürünərsiniz. Bəzən hadisələrin yalnız mənfi yanlarını görərsiniz. Belə vəziyyətlərdə elə şübhəçi və həddindən artıq analıdıq olarsınız ki hər kəsin əhvalını poza bilərsiniz. Duyğularınızı və davranışlarınızı işlə/çalışan bir plan ilə birləşdirməyə ehtiyacınız vardır. Yoxsa gələcəyinizi istiqamətləndirmək sizin üçün çox çətin bir hal al/götürəcək.

Əgər qırmızını bənövşəyidən daha çox sevirsinizsə, ən məşhur insan olmaqdansa işlərin doğru şəkildə getməsinə daha çox maraq duyarsınız. Sözlərinizin nəticələrini düşünmədən danışma meylindəsiniz.

Əgər bənövşəyis(n)i qırmızıdan daha çox sevirsinizsə, insanların reaksiyalarına çox əhəmiyyət verirsiniz deməkdir. İstədiyinizi al/götürmək üçün cazibənizi və cazibədarlığınızı istifadə edərsiniz.


--------------------------------------------------------------------------------

Qırmızı və Portağal rəngi: İnsancıllar

Siz fərdiliyə hörmət edərsiniz. Siz öz yolunuzda getməyə və öz düşüncələrinizi üzr istəmədən açıqca danışmağa inanarsınız. Əgər biri xəttini aşsa səssiz qalmazsınız. Şərtsiz sevgi axtarırsınız və insanların hər hansı bir məhdudlaşdırma, utanc ya da qorxu olmadan özlərini ifadə edə biləcəkləri bir mühit yaratmağı ümid edirsiniz.

Özünüzə yaxın tapdığınız insanlar ilə içdən və səmimi mühitlərdə ol/tapılmağı sevirsiniz. Ən böyük hər vaxt ən yaxşı olmağa bilər sizin üçün. Kiçik şəhərlər, kiçik firmalar və kiçik yoldaş qrupları sizin üçün daha cazibədardır, sizin özünüzü qiymətli hiss etmənizi təmin edərlər. Əks halda həddindən artıq narahatlıqlar, geniş ətraf, bir çox yoldaş və hətta kompleks duyğular gerçəkləri görmə qabiliyyətinizi yox edə bilər.

Siz başqaları üçün nəyin çalışma/işləmədiyini görə bilərsiniz. Sonrada hazır olsun və ya olmasınlar olduğu kimi gerçəyi söyləyərsiniz. Bu açıksözlülük özünə etibarı olmayan insanlar üçün ürküdücü ola bilər və sizdən uzaqlaşmalarına yol aça bilər. Digərləri isə sizi etibarlı və qoruyucu olaraq görər.

İş etməyə sıxlaşmış şəxsiyyətiniz sizin romantik yanınızı saxlayar. Bu sizin qoruma mexanizminizdir. Bir az daha açılmalısınız. Zəifliklərinizi göstərməkdən çəkinməyin. Eynilə bir maqnit kimi layiq olduğunuz sevgini və hörməti özünüzə çəkməyə başlayacaqsınız. Çünki insanlar beləcə sizi tanıya bilər və həqiqətən layiq olduğunuz dəyəri ancaq o zaman verə bilər.

Əgər qırmızını portağal rəngindən daha çox sevirsinizsə, dünyada müsbət bir dəyişmə etməyə elə sıxlaşmış vəziyyətdəsiniz ki əlaqələrinizi ikinci plana atırsınız.

Əgər portağal rəngini qırmızıdan daha çox sevirsinizsə, hər kəsin yaxşılığı üçün hadisələri təmir edən ya da ərəbiliçilik edən biriniz deməkdir.

Usaqlarda nizam-intizam

gunahım nə?????

Nizam-intizam, uşağınızın öz sərhədlərinin harada başlayıb harada bitdiyini ona göstərməkdir. Bu uşağınız üçün bir ictimailəşmə müddətidir.Bağçada ya da məktəbdə yoldaşlarını vuran, yemək masasında qaydaları pozan , dayanmasını istədiyinizdə dayanmayan, oyuncaqlarını qıran, sizə bir çox mövzuda uyğunlaşmayan uşağınız üçün nizam-intizamı öyrətmək çox da çətin deyil.
Bir davranışı ya da qaydanı uşağınıza mənimsətmək və həyat boyu tətbiqini təmin etmək üçün əvvəlcə ona doğru bir model olmalısınız. Axşam yeməyində hansısa yemeyi yeməyən atanı görən uşağınızın yemək seçməsi gözlənilən bir nəticədir. Bu vəziyyətdə ona yemək qaydaları və qidalanma ilə əlaqədar lazımlı nizam-intizamı öyrədə bilməzsiniz. Qaydalar uşağınızın yaşına uyğun bir şəkildə və anlaya biləcəyi bir dildə izah edilməli, niyə bu qaydaların qoyulduğu, bu qaydalara əməl etdiyi zaman nələr qazanacağı və əməl etmədiyində nələr itirə biləcəyi ilə əlaqədar valideynlər tərəfindən uşağa uyğun bir dillə başa salınmalıdır. Bunun üçün bütün ailə üzvlərinin bir yerdə ola biləcəyi bir yığıncaq saatı və evdə uyğun bir yer təyin edin. Lazımlı şərhlər edildikdən sonra, uşağınıza güvəndiyinizi və bu davranışı edə biləcəyinə inandığınızı söyləməyi unutmayın. Qaydalara əməl etmədiyində uşağınızın qarşılaşa biləcəyi vəziyyətləri özünə ifadə edin və bu söylədiklərinizdə qərarlı olduğunuzu ona hiss etdirin. Hər nə olursa olsun bu qərarınızdan dönməyəcəyinizi ona göstərməlisiniz. Bəzən edilən söhbət sonrasında qarşılıqlı yazılı bir forma və imzalar uşaqlar üçün daha motivasiya edici ola bilər.
Gözlənilən davranış reallaşmadığında yəni qoymuş olduğunuz qaydalar tətbiq olunmadığında əvvəlcə sakit olun ( əsəbiləşməyin, qışqırmayın, tənqid etməyin ) və qərarlı ifadənizi davam etdirin. Başlanğıcda söyləmiş olduğunuz nəticələri tətbiq edin. Əgər uşağınız gözlənililən davranışı göstərdisə, əvvəlcə bundan çox xoşbəxt olduğunuzu ifadə etməyiniz "mənəvi mükafatlandırma" baxımından əhəmiyyətlidir.
Məsələn:
- - Bu davranışın məni çox xoşbəxt etdi.
- - Yeməyini bitirdiyin üçün çox xoşbəxt oldum.
- - Qonaqlığa getdiyimizdə yoldaşlarınla heç dalaşmadın, onlarla çox gözəl oyun oynadın bunu edə biləcəyinə inanırdım, afərin.
Uşaqlarınıza sıx olmamaq şərtilə maddi mükafatlar da təqdim edə bilərsiniz. Lakin istədiyimiz xüsusilə təbii ehtiyaclar (qidalanma, yuxu və.s) və ictimai qaydalarda daha az maddi mükafatlar təqdim edilməlidir, çünki uşağınızın bu davranışı yerinə yetirilməsi vacib olan bir davranış olaraq öyrənməsi lazımdır. Nəyisə əldə etmək üçün bir davranışı yerinə yetirmək anlayışı uşağınızın nizam-intizam təhsili və psixososyal inkişafı üçün çox da faydalı deyil. Bu səbəblə maddi mükafatlar təqdim edilərkən sıxlığına diqqət yetirilməsi vacibdir.
İntizam yaradılmağa çalışılarkən tətbiq olunan cəza çox əhəmiyyətlidir. Cəzalar uşağınızın psixologiyasına və onunla qurduğunuz əlaqəyə zərər verməyəcək xüsusiyyətdə olmalıdır. Cəzada məqsəd uşağa sehv davranış etdiyini anlatmaqdır. Verilən cəza çox uzun müddətli olmamalı və edilən davranışdan dərhal sonra tətbiq olunmalıdır. Müddətin uzun olması uşağınızın davranışı ilə cəza arasında əlaqə qurmasını maneə törədəcək və cəza məqsədinə çatmayacaq. Cəza məqsədinə uyğun olaraq verilməlidir. Məsələn; oyuncaqlarını yığmadığı üçün həftə sonu gediləcək bir gəzintidən tamamilə məhrum buraxılması uşağınızı çox kədərləndirəcək və sizdən uzaqlaşdıracaq bundan sonra qoyacağınız qaydalara uyğunlaşmamazlığını artıracaq
Öz sərhədlərini təyin edə bilən və öz ehtiyacları üçün edilməsi vacib olan davranışları qazana bilən bir uşaq irəlidə özünə güvənən, ictimai əlaqələri qüvvətli bir fərd olacaq. Bu səbəblə məktəbəqədər dövrlərdə bu davranışın

Hiperaktivlik və diqqət pozuntusu

DİQQƏT POZĞUNLUĞU VƏ HİPERAKTİVLİK VƏZİYYƏTİ NƏDİR ?

Diqqət pozğunluğu və hiperaktivlik vəziiyyəti adindan da məlum olduğu kimi uşaqlarda əsasən anadan olduqdan sonra yaranan və xüsusilə 3-4 yaşlarından etibarən büruzə verən yaşıdlarına və inkişaf dövrü ilə müqayisədə həddən çox hərəkətlilik bir yerdə dayanmamaq xüsusiyəti ilə birlikdə diqqətin tez dağılması diqqəti uzun vaxt bir işdə izləyə bilməməsi ilə xarakterizə olunan vəziyyətdir. Əsasən həm diqqət pozğunluğu həm hərəkətlilik vəziyyətinin birlikdə sıx olmasina baxmayaraq bəzən hərəkətliliyin ön planda olduğu diqqət pozğunluğunun arxa planda olduğu və ya tam tərsi olaraq diqqət pozğunluğunun ön planda olduğu hərəkətliliyin arxa planda plduğu anlar olabilər. Eyni zamanda uşağa hiperaktiv deyəbilməyimiz üçün həm 7 yaşından əvvəl bəzi əlamətlərin olması həm də ən az 2 fərqli vəziyyətdə bu xüsusiyyətlərin görulməsi vacibdir. Yəni hər hərəkətli uşağa hiperaktiv deyə bilmək mümkün deyil. Ümumilə cəmiyyət aktiv uşaqların əksəriyyətinə bu cür bir münasibət bəsləyir. Ancaq düzgün diaqnoz bu halda müalicənin əsas hissəsini təşkil edir. Yanlış diaqnoz qoyulduğu halda uşaqlar başqa problemi ola-ola hiperaktivlik müalicəsi alır.

ƏLAMƏTLƏR HANSILARDIR ?

Ümumiyətlə bu uşaqlar diqqətini uzun vaxt mərkəzləşdirə bilmir başladıqları işləri sona çatdırmaqda çətinlik çəkir diqqətin vacib olduğu işlərdən qaçır əşyalarını tez-tez itirir gündəlik işlərdə unutqanlıqları vardır( bu unutqanlıq ağıl səbəbindən yox birbaşa xəstəliyin təbiətindən asılı olan diqqət pozğunluğundan qaynaqlanır) işlərini plansız və başdansovdu edir əsasən bir işdən basqasına çox tez adlayır qarşısındakına qulaq asırmış kimi görünür və tez-tez söhbətin mövzusunu dəyişir etdikləri işlərində diqqət baxımından səhvlər edir.
Əlavə olaraq aktivliklə bağlı bir yerdə durmamaq halı öz yaşıdlarına görə gözəçarpan fərqliliyi ilə davamlı hərəkət halındadılar mebelin üzərində gəzmə ev içində qaçma bir iş görəndə tez-tez ayağa qalxma gəzmə halindadılar sözü axıra çatdırmamış araya girirlər başqasının onun sözünü kəsməməyə can atır əllərində həmişə bir şeylə oynayırlar olacaq şeylərin fərqinə varmadan təhlükəli işlərə girir sakitlik istəyən insanlarla bir yerdə ola bilmir ətrafdakı insanlar tərəfindən tez-tez hərəkətlilik və cox nadinc olmaları barədə xəbərdarlıq alırlar. Bir uşağa hiperaktiv demək üçün bu əlamətlərin hamısının olması vacib deyil eksəriyyətinin olması kifayətdir.

BU VƏZİYYƏTİN NƏTİCƏLƏRİ NƏLƏR OLABİLƏR ?

Hiperaktiv uşaqların işgüzarlığı məlum olaraq pozulur qrup daxilindəki qaydalara riayət etməkdə çətinlik çəkirlər oyun qaydalarına bəzən uyğunlaşa bilmirlər bu uyğunlaşma səbəbindən müəllimdən tez-tez xəbərdarlıq alırlar. Dərsə fikrini cəmləyə bilmədikləri və diqqət pozğunluğu olduğu üçün çox zaman normal hətta normalın üzərində zəka sahibi olmaqlarına baxmayaraq dərslərdə uğursuzluq müşahidə olunur. Bu aktivlik halı yaxşı analiz edilməsə əlavə davranış problemləri yarana bilər. Müalicə edilməyən uşaqların bir qismində ana ata ilə dostları ilə müəllimləri ilə münasibətləri pozulur. Bu uşaqlar ətrafdan tez-tez xəbərdarlıq aldıqları və yaramaz tənbəl olaraq tanındıqları üçün özünəinamlarında çatışmazlıqlar yarana bilər.

BU HAL ƏN ÇOX HARALARDA GÖZƏ ÇARPAR ?

Hiperaktiv halı və diqqət pozğunluğu olan uşaqlar ana ata və yaxınları tərəfindən nəzərə çarpmadıqlarına görə əvəz olaraq ən çox qrup şəraitinə uyğunlaşmağa və diqqət tələb edən işləri sıx olaraq etmək məcburiyyətində qalırlar. Bu hal məktəb dövrü baş verdiyindən məlum olaraq gözə çarpır.

BU HALİN YARANMASINDA BAŞQA SƏBƏBLƏR VARMI ?

Diqqət pozğunluğu və hiperaktivlik vəziyyəti olan uşaqlarda digər psixiatrik hallar ola bilər. Bunlar arasında öyrənmə çətinlikləri davranış pozğunluğu narahatçılıq üzünə ağ olmaq xronik depressiya sayıla bilər. Əsas olan bu diaqnozun uşaq və yeniyetmə psixiatrı tərəfindən psixiatr müayinəsi ilə qurtarmasıdir.

BU HALİN MÜALİCƏSİ NECƏ EDİLİR ?

Müalicə barəsində əsas həmfikirlilik və ən yaxşı nəticə verən üsul dərmanla müalicədir. Mövcud dərmanlar ilə diqqət pozğunluğu və hiperaktivlik əlamətləri böyuk faiz etibarilə təsir altına almaq olur. Avropa və Amerikada uzun illerdeki istifadə olunan � RİTALİN � adlı dərman preparatı ölkəmizə təzə gəlib. Başqa dərmanları da göstərmək olar. Dərman preparatlarından istifadə zamanı pedaqoji yardım almağın da yararı var. Dərmanla müalicənin nə qədər olması klinik vəziyyətin və əlamətlərin davam etməsinə görə ayırd edilir. Ailələr ilk əvvəl dərmanla müalicəni qəbul etməsələrdə sonradan əldə edilmiş müsbət nəticələr onları müalicənin gedişindən razı salır. Əsas olan düzgün diaqnoz və müalicənin aparılmasıdır

Sosial-psixoloji treninq

SPT nə deməkdir?

Təsəvvür edin ki, gözəl bir məclisdə oturub ürəyinizcə söhbət edirsiz və heç evə getmək istəmirsiniz, çünki siz “evdəsiniz” ;
Sizin haqqınızda nə düşünürlərsə onu deyirlər;
Ürəyiniz istədiyi kimi özünüzü aparırsınız və bu zaman heç kim sizi buna görə mühakimə etmir;
Siz özünüz haqqinda çoxlu informasiya alırsınız və alınmış informasiyanı qəbul etmək haqqında qərarı özünüz verirsiz.

SPT-ni ruh üçün olan treninq adlandırmaq olar

Gərgin iş yaxud dərs həftəsindəm sonra özünüzü nü ilə məşğul etməyi bilmirsiz – diskoteka, internet, kafe, kino və s. Bütün bunlar sizə tanışdır. Lakin adət etmədiyimiz ünsiyyət şəraitində sözlü və hissi səviyyədə daima əks əlaqə ala biləcəyiniz maraqlı insanlarla ünsiyyətdə olmaq sizə hələki tanış deyil.
SPT ilk baxışda əyləncə görünə bilər. O insanı özünüdərkə yönəltməklə düzgün həyat seçiminə, peşə və şəxsiyyətin inkişafına səbəb olur.

Məqsədlərimiz və vəzifələrimiz:

Məqsədlərimiz:

• Uşaqların psixi və psixoloji sağlamlığının təmin edilməsi.
• Şagird, valideyn və müəllimlərin psixoloji-pedaqoji dəstəyin təmin edilməsi.
• Şagirdlərin psixoloji inkişafının təminatı.

Vəzifələrimiz:

• Diaqnostik-inkişafetdirici fəaliyyətin həyata keçirilməsi.
• Məsləhətlərin verilməsi, konsultativ fəaliyyətin həyata keçirilməsi.
• Uşaqlarla iş zamanı hər bir yaş dövrünün imkan və inkişaf rezervlərindən istifadə edilməsi.
• Uşaqların fərdi xüsusiyyətlərinin inkişafı.
• Uşağın inkişafı üçün əlverişli iqlimin yaradılması.
• Vaxtında psixoloji yardımın göstərilməsi.
• Profilaktik və psixodiaqnostik fəaliyyətinin keçirilməsi.
• Sinif rəhbərlərinə şagirdlərin intizamsızlıq və təlimdə qeri qalma səbəblərinin aşkara çıxarılmasında kömək edilməsi.
• Alınan məlumatlarının tam məxfililiyinin qorunması.

Usaqlarda davraniş pozuntuları

Davranış pozuntuları uşağın müxtəlif psixi və fizioloji səbəblərə bağlı olaraq daxili qarşıdurmalarını davranışlarına köçürməsi nəticəsində ortaya çıxır. Aqressivlik, təcavüzkarlıq, inadçıllıq, yalan, oğurlama, söyüş kimi davranışlar davranış pozuntularına daxildir.
Bir uşağın davranışının pozuntu sayıla bilməsi üçün bəzi meyarlar gərəkdir. Bu meyarlar:


1-Yaşa uyğunluq: Hər inkişaf dövrünün özünə xas davranışları vardır. Bu səbəblə uşağın içində olduğu inkişaf dövrünün xüsusiyyətlərini yaxşı bilmək lazımdır. Məsələn 2 yaş uşağı negativist,hareketlidir və istənilən şeyləri etməz. Freydin anal, Eriksonun avtonomluğa qarşı şübhə və utanc dövrünə rast gələn bu yaşlarda uşaq, avtonom bir fərd olduğunu öyrənər. Özü istəməyincə altının dəyişdirilməsini istəməz, öpülməyi rədd edər. 3-5 yaş uşağı diqqət çəkmək istəyir. Xəyal dünyası çox geniş olduğu üçün inanılmaz əhvalatlar izzah edə bilər. Hələ yalanla yalan olmayanı ayırt edə bilməzlər. Bu səbəblə bu yaşlardakı uşaqların izah etdikləri yalan olaraq qəbul edilməzkən, 11-14 yaşlarındakı uşaqlarda görülən yalan normaldan sapan bir davranış olaraq qəbul edilir.

2-Sıxlıq: Bir davranışın pozuntu olaraq qəbul edilməsindəki ikinci meyar sıxlıqdır. Hər 5 yaşlı uşaqda hirs və təbiiykən, bu davranış başqasına fiziki zərər vermə şəklinə çevrilərsə, davranış pozuntusu kateqoriyasına girər.

3-Davamiyyətlilik : Uşağın müəyyən bir davranış növünü uzun zaman davam etdirməsidir.

4-Cinsel rol gözləmələri: Oğlanlarda qızlara nisbətlə daha təcavüzkar olmaları gözlənilərkən, davranışları ilə oğlanlara bənzər təcavüzkar davranan qızların davranışları pozountu kateqoriyasına girər.